Paleovallei Oude Kale

De Oude Kalevallei ligt tussen Nevele en Vinderhoute. In Nevele wordt de Oude Kale gevoed door de Poekebeek. Stroomopwaarts van Merendree loopt het Schipdonkkanaal parallel met de rivier, in een smalle vallei tussen de rug van Nevele en de rug van Vosselare. Daarna meandert de Oude Kale naar het oosten in een vlakte tussen de dekzandrug Vinderhoute-Merendree en de rug van Landegem. In dat ‘vlakland van Vinderhoute’ zie je een microreliëf. Op die ruggen liggen de gehuchten van Dries, Slindonk en Luchteren. Bij Vinderhoute dwarst de Oude Kale de dekzandrug en wordt de rivier afgesneden door het Kanaal Gent-Brugge. De Nieuwe Kale stroomt parallel aan de Ringvaart en vormt het stroomafwaartse vervolg van de Oude Kale.  

51.07825307117, 3.5787138

Elevation map of Oude Kale palaeovalley

Ontstaan van het landschap

In het pleistoceen lag het gebied aan de westrand van de Vlaamse Vallei. Bij de overgang van het weichselglaciaal naar het laatglaciaal evolueerden de rivieren van het Scheldebekken naar systemen met één meanderende geul. Hoewel de Oude Kale nu een klein riviertje is, getuigen de oude brede meanderbochten van een verleden als grote rivier. De langwerpige ruggen in het vlakland van Vinderhoute zijn waarschijnlijk kronkelwaardruggen van die stroom. De vallei van de huidige Oude Kale weerspiegelt de positie waarop het systeem stabiliseerde dankzij de bosvegetatie die zich ontwikkelde in de warmere perioden. De Oude Kale behoorde tot een veel grotere rivier die naar de Moervaartdepressie liep. Het meer in die depressie ontwaterde via de Durme in de Schelde. Ter hoogte van de Vinderhoutse bossen zie je op de hoogtekaart een cirkelvormige depressie. Daar zit een laag moeraskalk in de ondergrond. Dat wijst op een ondiepe plas met stilstaand water, die waarschijnlijk dateert uit het laatglaciaal.  

Tussen Vinderhoute en Lo - Van Vlaenderensmolen (gemaakt door Walter Jonkers)

Kouter- en bulkenlandschap

In het midden- en laatholoceen was de Oude Kale een veel kleinere rivier. Vanaf de middeleeuwen werd de vallei wel systematisch bewoond en ontgonnen. In een eerste fase werden alleen de hogere, goed gedraineerde ‘kouters’ of open fields rond de woonkernen bewerkt. Door de middeleeuwse bevolkingstoename werden vanaf de twaalfde-dertiende eeuw ook de omgevende nattere gronden ontgonnen. Om die meersen te ontwateren, werden grachten gegraven, waardoor een patroon van vaak smalle, kleine percelen ontstond. Houtkanten of rijen bomen langs de perceelranden versterkten de ontwatering, hielden grazend vee binnen en dienden als bron van hout. Door die aanplantingen kreeg het zogenaamde bulkenlandschap, dat typisch is voor de natte gronden in de streek rond Gent, zijn gesloten karakter. Aan de voet van de rug van Landegem, ter hoogte van Heiste en Wilde, zijn die perceelspatronen nog goed bewaard in het landschap.  

Paleovallei van de Oude Kale (gemaakt door Jonas Vandecasteele - Toerisme Leiestreek)

Vroegmoderne tijd

In de negentiende eeuw raakten de hooimeersen grotendeels in onbruik en werden de gronden in de vallei vooral gebruikt als graasweiden met knotwilgen en populieren. In de twintigste eeuw werd de waterhuishouding in het gebied sterk verstoord door de aanleg van het Schipdonkkanaal, het kanaal Gent-Oostende en de Ringvaart. Tussen Merendree en Vinderhoute hield de Oude Kale grotendeels zijn oorspronkelijke loop.  
 

Bezoek via: Merendreedorp, 9850 Merendree