Leven met het water

Strijden of meebewegen?

Eeuwenlang maakte het water veel daadkracht en ondernemingszin nodig. Zeeland en Vlaanderen werden tussen de elfde en de zestiende eeuw getroffen door verschillende stormvloeden. Waar dat kon, werd verloren land weer ingedijkt. Soms werd het kort daarna opnieuw verzwolgen door de zee. Soms waren de bewoners van het Schelde-estuarium zélf mee de oorzaak van de rampen.  

Verwaarloosde dijken en bodemdaling door moernering vergrootten het gevaar. Sommige overstromingen werden veroorzaakt door slechte afwatering door de aanslibbing van rivieren en vaarten. Door meer land in te dijken vanaf de twaalfde eeuw, kreeg het water minder ruimte. Ook werd veel land overstroomd om militaire redenen (zie verhaallijn Bestreden gebied). 

Koudekerksche Inlaag - Zilte natuur met de toren van verdronken dorp Koudekerke (Marcelle Davidse)

Beschermen?

De eerste mensen die kwamen wonen op het nog onbedijkte land achter de strandwallen en in de Scheldevallei, deden dat op de hoger gelegen plekken. Die zijn soms nog herkenbaar aan boerderijen en dorpskernen hoger in het landschap. In de Romeinse tijd wierpen de valleibewoners dijkjes op om zich te beschermen tegen het water. Vanaf de tiende eeuw beschermden ze relatief dichtbevolkte plekken in het schorrengebied ook met dijkjes en damden ze open kreken af. Toen de bevolking toenam, werd het nodig om grotere gebieden te beschermen. 

Na overstromingen welen en kreken 

Na overstromingen bleven welen en kreken als littekens in het landschap achter. Bij een dijkbreuk ontstond een rond en diep kolkgat (weel of wiel), waarrond vaak een nieuwe dijk kwam. Veel kreken in Zeeuws- Vlaanderen en het Meetjesland zijn restanten van overstromingen, waaronder militaire onderwaterzettingen. Andere kreken zijn een overblijfsel van oorspronkelijke getijdenkreken. 

‘Potpolders’ en het sigmaplan 

Vanaf eind negentiende eeuw steeg het niveau van hoogwater in de Schelde sterker, onder andere door grootschalige inpolderingen en de aanleg van de Kreekrakdam die de verbinding tussen de Ooster- en Westerschelde afsloot. Om overstromingen op te vangen, werden in 1930 langs de Durme ‘potpolders’ aangelegd, ook onderdeel van het Sigmaplan. 

Zoetwatergetijdegebied en SIGMA overstromingspolder (Sandra Koning, Toerisme Oost-Vlaanderen)

Dijken, dammen en de deltawerken 

De watersnoodramp van 1953 luidde de Deltawerken in. Een technisch hoogstandje dat door de tientallen jaren werk zelf de weerslag werd van veranderende technische en ecologische inzichten. Dijken werden op Deltahoogte gebracht, dammen sloten zeemondingen af en de Oosterschelde kreeg een kering die alleen bij stormvloeden dicht moest. 

 

Klimaatopwarming en stijgende zeespiegel 

Het Schelde-estuarium blijft voortdurend in beweging. Vandaag vragen de opwarming van de aarde en de stijging van de zeespiegel om nieuwe oplossingen. Lessen uit het verleden en natuurlijke processen kunnen ons daarbij helpen (zie ook verhaallijn Climate Living Lab)

Ontdekken en beleven

In het  Watersnoodmuseum in Ouwerkerk gaat het over de watersnoodramp van 1953. 

De plompe toren van het verdronken Koudekerke aan de zuidkust van Schouwen is een opvallend baken in het landschap. De zeedijk bij Westkapelle geldt als een waterbouwkundig icoon.  

Aan de zuidkust van Schouwen en de noordkust van Noord-Beveland rijgen inlagen zich aaneen. De Zak van Zuid-Beveland is bezaaid met welen. Een illustratieve combinatie van een hoger gelegen dorpskern en boerderijen vind je in het dorp Kloetinge en de hoeve Tervaeten vlakbij.  

In Bornem herinneren restanten van de hoeve Nethof en de Pastoor Huveneersheuvel aan de middeleeuwse nederzetting Nattenhaasdonk. Hildernisse aan de voet van de Brabantse Wal is de laatste vloedboerderij van Nederland, al doet ze door de aanleg van de Markiezaatskade niet meer dienst als vloedboerderij.  

De Oosterscheldekering kun je bezoeken via Deltapark Neeltje Jans. De watervallen van Kruibeke, deel van het Sigmaplan, zijn bij hoogwater een toeristische attractie. In het hele gebied zijn er in de polders sluisjes en andere waterstaatkundige werken. 

Type
Wandelaars

Avontuurlijke tocht door Zuid-Beveland

Read more
Bezoekers kijken met een verrekijker over de Oosterschelde tijdens de boottocht

Boottocht op de Oosterschelde

Read more
Bezoekers kijken met een verrekijker over de Oosterschelde tijdens de boottocht

Boottocht op de Oosterschelde

Read more
Luchtfoto Verdronken Land van Saeftinghe

Border park Groot Saeftinghe

Read more
Damse Vaart

Damse Vaart

Read more
Damse Vaart

Damse Vaart

Read more
Deltawerken - Oosterscheldekering

Delta Works & Neeltje Jans

Read more
Deltawerken - Oosterscheldekering

Deltawerken & Neeltje Jans

Read more
Snorkellende vrouw (gemaakt door Lars H Knudsen)

Diving safari

Read more
Verdronken Land van Saeftinghe

Drowned Land of Saeftinghe

Read more
Bezoekers wandelen langs de getijdgeul Hammen in de gemeente Schouwen, Oosterschelde

Eastern Scheldt Week

Read more
Bezoekers in de modder tijdens een excursie in het Verdronken Land van Saeftinghe

Excursie in het Verdronken Land van Saeftinghe

Read more
Droge voeten door de Mozesbrug bij Fort De Roovere

Fort de Roovere

Read more
Droge voeten door de Mozesbrug bij Fort De Roovere

Fort de Roovere

Read more
Uitkijktoren Fort Henricus

Fort Henricus

Read more
Uitkijktoren Fort Henricus

Fort Henricus

Read more
Luchtfoto Fort Liefkenshoek

Fort Liefkenshoek

Read more
Luchtfoto Fort Liefkenshoek

Fort Liefkenshoek

Read more
Luchtfoto Fort Pinssen

Fort Pinssen

Read more
Luchtfoto Fort Pinssen

Fort Pinssen

Read more
De Getijdenmolen in Rupelmonde

Getijdenmolen Rupelmonde

Read more
Luchtfoto Verdronken Land van Saeftinghe (gemaakt door Marcelle Davidse)

Grenspark Groot Saeftinghe

Read more
Speurtocht naar onderwaterleven tijdens de Grevelingenweek

Grevelingenweek

Read more
Speurtocht naar onderwaterleven tijdens de Grevelingenweek

Grevelingenweek

Read more
Halte Arsenaal van de Zonnetrein (zonnetreinzeeland.nl)

Guided Walk Vlissingen

Read more
Watersnoodhuis

Het Watersnoodhuis

Stavenisse
Read more
Watersnoodhuis

Het Watersnoodhuis

Stavenisse
Read more
Bezoeker bekijkt expositie in Historisch Museum De Bevelanden

Historisch Museum De Bevelanden

Read more
Bezoeker bekijkt expositie in Historisch Museum De Bevelanden

Historisch Museum De Bevelanden

Read more
Wandelaars door de schorren van Sint-Annaland in Tholen Geopark Schelde Delta

Laarzentocht op de schorren van Sint-Annaland

Read more
Lapscheurse Gat

Lapscheurse Gat

Read more
Lapscheurse Gat

Lapscheurse Gat

Read more
Moerspuische Watergang

Moerspuische Watergang

Read more
Moerspuische Watergang

Moerspuische Watergang

Read more
Museum Hulst

Museum Hulst

Read more
Voorkant van museum Hulst

Museum Hulst

Read more
Museum Markiezenhof

Museum Markiezenhof

Read more
Museum Markiezenhof

Museum Markiezenhof

Read more
Zeelandbrug

Nationaal Park Oosterschelde

Read more
Foto wandeling

Ommetje Hansweert: Parlevinkerspad (3,7 km)

reimerswaal
Read more
Foto van het monument

Ommetje Krabbendijke: Core with Spirit (5,7 km)

Reimerswaal
Read more
Zweedse huisjes

Ommetje Kruiningen: Flood disaster 1953 (8,5 km)

Reimerswaal
Read more
coupure

Ommetje Oostdijk: Drowned Villages (7,3 km)

reimerswaal
Read more
Dorpshuis

Ommetje Rilland: Old & New (6,7 km)

Reimerswaal
Read more
Zeelandbrug

Oosterschelde National Park

Read more
Ingang van het OosterscheldeMuseum in Yerseke

OosterscheldeMuseum

Read more
Ingang van het OosterscheldeMuseum in Yerseke

OosterscheldeMuseum

Read more
Bezoekers wandelen langs de getijdgeul Hammen in de gemeente Schouwen, Oosterschelde

Oosterscheldeweek

Read more
Mensen aan de Plompe Toren

Plompe Toren

Read more
Mensen aan de Plompe Toren

Plompe Toren

Read more
Polderhuis Westkapelle

Polderhuis Westkapelle

Read more
Polderhuis Westkapelle

Polderhuis Westkapelle

Read more
Foto van Reizende Tentoonstelling

Reizende Tentoonstelling

Read more
Sas bij Bornem (afwateringssluis)

Sas bij Bornem

Read more
Sas bij Bornem (afwateringssluis)

Sas near Bornem

Read more
Fragment Scheldekaart van Rupelmonde tot de Noordzee in Felixarchief Antwerpen

Scheldekaart van Rupelmonde tot de Noordzee in FelixArchief Antwerpen

Read more
Deel uit bebording Ommetjes

Short Walks Reimerswaal

Reimerswaal
Read more
Snorkellende vrouw (gemaakt door Lars H Knudsen)

Snorkelsafari

Read more
Halte Arsenaal van de Zonnetrein (zonnetreinzeeland.nl)

Stadswandeling Vlissingen

Read more
Museum voor Natuur en Landschap Terra Maris

Terra Maris

Read more
Museum voor Natuur en Landschap Terra Maris

Terra Maris

Read more
Oudurp

The Cristercian Detour (8,9 km)

Reimerswaal
Read more
De Getijdenmolen in Rupelmonde

Tidal mill Rupelmonde

Read more
Verdronken Land van Saeftinghe

Verdronken Land van Saeftinghe

Read more
Deel uit bebording Ommetjes

Wandelingen Reimerswaal

Reimerswaal
Read more
Watersnoodmuseum

Waternsoodmuseum - Flood museum

Read more
Watersnoodmuseum

Watersnoodmuseum

Read more
Twee zeehonden staren je aan vanop de Platen van Ossenisse

Zeehonden spotten

Schelde
Read more