Adrie de Kraker

Dat het voor Unesco belangrijk is dat elk Geopark een goede wetenschappelijke basis moet hebben, hoeven wij u waarschijnlijk niet uit te leggen. Voor het Geopark Schelde Delta is dit geborgd binnen onze Wetenschapskamer. De Wetenschapskamer bestaat momenteel uit 28 leden, waaronder drie coördinatoren en een voorzitter. De voorzitter en coördinatoren zorgen voor de algehele aansturing van de Wetenschapskamer en onderhouden het contact met het kernteam van het Geopark. Maar wie zijn deze mensen eigenlijk? We stellen ze graag aan u voor! Vandaag Adrie de Kraker.

Beste Adrie, wat geweldig dat onze lezers jou wat beter gaan leren kennen als lid van onze Wetenschapskamer! Hier komen 5 leuke vraagjes voor jou:

Voor je studie heb je ervoor gekozen om Geschiedenis te gaan studeren en heb je ook de opleiding tot leraar Aardrijkskunde en Geschiedenis gevolgd. Van beroep ben jij historisch geograaf! Dat klinkt inderdaad als een mengeling tussen Geschiedenis en Aardrijkskunde, maar het lijkt ook raakvlakken te hebben met Geoarcheologie. Je hoort het al: wij weten dus niet helemaal zeker wat het precies inhoudt! Daarom horen we dat hier graag van jou. Wat onderzoekt een historisch geograaf precies? En hoe ontstond eigenlijk de interesse om je hierin te verdiepen voor wat betreft je loopbaan?

Als aankomend historicus was ik zeer onder de indruk van de Franse Annales school, die als uitgangspunt huldigden een totaalbeeld van een regio uit een bepaalde periode te reconstrueren. Dat betekent: aandacht voor het landschap en de ontwikkeling ervan en de mens daarin voor zijn werk, als bestuurder, als gelovige, als iemand die allerlei sociale contacten onderhoudt, enzovoort. Om vanuit zo’n visie te onderzoeken, begin je met het landschap, dus hier komt de geografie om de hoek kijken. En dan komt alles wat informatie biedt over alle overige aspecten van dit gebied uit een bepaalde periode, dus de geschiedenis in de breedste zin van het woord. Hiermee is de historische geografie in feite geboren. Nog interessanter wordt om te onderzoeken hoe die ontwikkeling in de tijd verder verloopt, zodat er boeiend proces ontstaat.

Je bent in 1997 gepromoveerd op het proefschrift 'Landschap uit balans, de Vier Ambachten en het Land van Saeftinghe tussen 1488 en 1609' aan de Universiteit van Amsterdam. Het Land van Saeftinghe is toevallig ook één van de zogenaamde ‘geosites’ van ons Geopark. Kan jij uitleggen wat er zo bijzonder is aan het Land van Saeftinghe en wat er daar precies te zien is?

Een tip voor onze lezers: mocht je voornemens zijn om het Land van Saeftinghe eens een bezoekje te geven, neem dan je regenlaarzen mee!  

In mijn proefschrift gaat het om het gebied van de Vier Ambachten en het Land van Saeftinghe en de ontwikkeling daarvan in een bijzonder onrustige periode, zelfs zo bruisend dat het gebied tussen 1584 en 1586 op een handjevol polders in de strijd onderwater is gezet. Hier lagen de Brugsepolder, de Westpolder, Couveringepolder en het Lenisland met op de grens van het Hulsterambacht nog de Polder van Namen, Groot- en Klein-Merlemont. In die laatste drie polders hadden de graven van Vlaanderen veel invloed, in de overige polders hadden de Duinenabdij, het kapittel van Doornik en instellingen uit Brugge veel land. Het Land van Saeftinghe was een heerlijkheid en had een eigen keure. Hier lagen enkele dorpen, zoals Casuwele en Sint-Lauwreins; er stond ook een grafelijk kasteel en aan de oostzijde lag Ter Venten, waar turf werd overgeslagen. Saeftinghe ging in 1584 onder water, omdat toen de zeedijk werd doorgestoken. Daarmee overstroomde een laatmiddeleeuws cultuurlandschap, waarvan slechts enkele resten nog in de bodem aanwezig zijn, deels binnen- en deels buitendijks. Alleen op plaatsen waar nog veen zit zijn oude resten nog aan te treffen. Het verdronken land is in de loop der eeuwen veranderd in een getijdenlandschap met de hoogst oplopende vloeden. De diepe getijdengeulen zijn daar bewijs van. Nu was dit verdronken land ooit grotendeels domein van keizer Karel V, die het sinds 1530 aan pachters uitgaf en ook voor de dijkzorg verantwoording droeg. Pas na de overstroming in 1570 probeerde zoon Philips van dit kostbare dijkonderhoud af te geraken en heeft het op 2 maart 1576 uiteindelijk overgelaten aan de zorg van het Hulsterambacht, het Land van Beveren en Saeftinghe zelf. Dit bleef zo tot 1584 tot het onder water verdween.

Op internet kunnen mensen jou terugvinden op jouw website: https://www.historiedekraker.nl/. Hier laat je ook zien dat je lezingen, cursussen en excursies geeft. Wij zijn met de Wetenschapskamer ook voornemens om lezingen te geven, dus wij zijn heel blij met jou ervaring hiermee! Het vertellen van een verhaal, dingen uitleggen aan een breed publiek en daarbij de aandacht vast weten te houden, wordt echter door veel mensen die een presentatie moeten geven als lastig ervaren! Heb jij voor studenten, gidsen, musea-medewerkers en onderzoekers die dit voor hun werk ook moeten doen misschien een paar tips voor het geven van een goede presentatie/lezing? Hoe pak jij dat aan, bijvoorbeeld? En als je zelf een lezing geeft, wanneer is die voor jou dan echt geslaagd?

Ik pak een lezing als een strak gestructureerd college aan, waarin duidelijk is wat er komen gaat en wat het voorstelt. Altijd is er een korte inleiding en immer een kort besluit. Met geringe tekst en veel plaatwerk wordt een overzicht gegeven met hier en daar een korte uitweiding of grap. Ook is het van belang wat ruimte te geven zodat toehoorders een vraag kunnen stellen.

In het verleden heb ik een cursus over het landschap van Zeeuws-Vlaanderen gegeven in tien lessen en drie excursies. Verder een cursus over kloosters in zes lessen en drie korte excursies en nog een cursus over de Tachtigjarige Oorlog in zes lessen, vlak voor corona 2020.

Voor mij is een cursus of lezing geslaagd als ik precies kan doen wat ik me heb voorgenomen, als er voldoende gehoor is en als er ook nog vragen worden gesteld.

Je bent woonachtig in het mooie Zeeuws-Vlaanderen! Dat je trots bent op je regio en graag wil delen met de mensen hoe bijzonder het Zeeuws-Vlaamse landschap is, laat je zien middels jouw boek ‘Landschap en bewoning van Zeeuws-Vlaanderen (2017)’. In dit boek beschrijf je hoe het huidige Zeeuws-Vlaanderen van een natuurlandschap in een polderlandschap veranderde over een periode van 14.000 jaar. Dit is trouwens niet het enige boek wat op jouw naam staat en daarnaast heb je ook een indrukwekkende lijst van publicaties! Wij kwamen een interview van je tegen in de PZC, waarin stond dat je onderwijs belangrijk vond en dat je vindt dat mensen tegenwoordig teveel in het heden leven. Waarom is het voor jou belangrijk dat we af en toe eens terugkijken naar het verleden en om deze kennis te delen?

Terugkijken en je realiseren hoe je woongebied ooit is geweest is van belang om die op zorgvuldige wijze de toekomst in te loodsen. Het is ook van belang je steeds te realiseren dat landschappen altijd in ontwikkeling zijn, soms snel, soms wat trager. Bovendien zijn landschappen gelaagd en laten cultuurelementen zien van verschillende perioden. Bij elke ontwikkeling verdwijnen er ook zaken en is het van belang goed na te denken over wat we willen behouden en wat niet. Om zulke besluiten afgewogen te nemen is een grondige kennis van het verleden landschap, zijn ontwikkeling en gelaagdheid, van belang.

Zeg, Adrie, kan jij om af te sluiten een mooie quote of een motto met ons delen, waar jij in gelooft en eigenlijk een beetje naar leeft of probeert te leven?

Doe wat je vandaag nog kunt doen vandaag, want je weet niet wat de volgende dag zal brengen. Zo heb ik tussen 2016 en 2023 met een groep vrijwilligers ruim 210.000 opnames gemaakt van archivalia van en over Zeeuws-Vlaanderen van voor 1650, die zich in de archieven van Rijsel en Brussel bevinden. Deze bestanden zijn nu raadpleegbaar voor iedere belangstellende in het Zeeuws Archief en het Historische Informatiepunt in Terneuzen. Daarmee is een investering gedaan in het openleggen en toegankelijk maken van een vrijwel onuitputtelijke informatiebron over het verleden en zijn landschap voor de toekomst.